Hayung wngkha nobar bai koboljak. Kobol toninai bebak nobar kok thaisabai “nobarbwlwng" hinwi hinjakgo, English bai “atmostphere". Abo hayung ni “bokhorisoton" phan Bai narwk tonijagwi hayungo koboljaktwi wngwi matongo; hayung yakarwi nokhayungo kobon thang manya. Tei, hayung gurima logi logi hayungbai baksa gurijaktwi wngwi matongo.
Nobarbwlwng hayungo 10,000-K.m kuchuk jotwi (Sana thangkai barabaching aswk phatar jotwi) rwjajak. Fiyaba bini bebak tongmanwi ni bisingo 97%tongmanwi 29-30,k.m ni bisingono tongbaio.
Nobarbwlwng ni tongmanwi
Nobarbwlwng daltham tongmanwi bai sapuljak. Aborog wngkha ahai,:--
1).Dalbidal nobar/Ges.
2).Twiphap, eba Twihoku.
3).Hadwlwi akorog bebak dobonjak bokol-bifiring manwirog.
Dalbidal Nobar,:--
Dalbidal Ges rogni bisingo belaikhe sajakthotokrog hwngke-- Naitrogen, tei Oxigen. Aborogno karwibo teibo tongo--- Carbon-dai-oxaid, Mithen, Ozon, Argon, Neon, Heliam, Haidrogen akorog.
Bebak Ges rogni bangmari hwngke ahai,:---
Bebak Ges rogni bangmari hwngke ahai,:---
Naitrogen--78.084%
Oxigen---20.946%
Carbon-dai-oxaid----0.033%
Tei
Kubuni Ges rog bebagwi----0.937%
Hwngkai oro naidi--- nobarbwlwngo Naitrogen tei Oxigen simisi (78.084%+20.946%)=99.030% wngo. Kubuni aswk gilama dalbidal Ges'rog bebagwisi aswk bangya, aborog bebagwi 78.084%si wngo.
Twiphap/Twihoku,:---
Kobonwi tongnai kwbangma twibifiring'rog “Twihoku" eba “Twiphap" hinwi hinjago. Hayung ni Kotor Kotor twiyung, twima, twikhor akorog ni twi satungbai muthungjagwi nobaro kobon thangkai nobarbai baksa sapuljaktwi wng thango. Aborog kubung wngte wngte chumui wngo, ulokhai teibo kubung wngkhai aroni watwi wao.
Hadwlwi tei bebak dobonjak bokol-bifiring manwirog,:--
Nobarbwlwngo kobon tongnairog nobar simiya, aro hadwlwibo tongo tei abohai teibo dalbidal kobonjak manwibo tongo. Aborog kok thaisabai “Arosol" hinwi hinjago.
Nobarbwlwng ni Mangwrwng
Nobarbwlwngo jeswk kuchukgo kakhai aswkno keseng wngo. Fiyaba Bini tungmari(tempareture)'le atwi wngya. Kuchukgo kakhaino thungmari bangnaibo hin manya, kominaibo hin manya. Abo bujina hwngkai aswk kok kisabai wngya. Abo bujina bagwi Geologist rog Nobarbwlwng ni Berem kwbangma khwlai wansugwi khakgwi funuka. Abo “Nobarberem" eba “boyarberem" hinwi hinjago.
Hwngkai tabuk Sana nango Hayung ni Boyarberem Polakbwswk tong? Fiyaba Bini answer Rina swkang Sana nangwrao,-- atwi boyarberem hinwi dalbidal khwlai swkakgwi funukjakma raida tongo, abo bebakno Nobarbwlwng ni dalbidal goron bujithokna bagwi dalbidalkhai wansugwi khakjago.
Hwngkai tabuk aborogni bere jotonisai sajakthotok “boyarberem"rog hwngkai ahai,:---
1).Troposphere,
2).Stratosphere,
3).Mesosphere,
4).Thermosphere,
...Tei...
5).Exosphere.
(teibo swijakna tongkho)
(teibo swijakna tongkho)
God bless you!
ReplyDeleteImmanuel
Hambai
ReplyDelete